بوم مدل کسب و کار Business Model Canvas
بوم مدل کسب و کار Business Model Canvas
بوم مدل کسب و کار چیست و اصلا به چه دردی می خورد؟ آیا برای راه اندازی استارت آپ خود به آن نیاز داریم؟در این مطلب به تعریف بوم مدل کسب و کار و نکاتی پیرامون آن خواهیم پرداخت.
بوم مدل کسب و کار ، (به انگلیسی: Business Model Canvas)، الگویی برای تدوین یک مدل برای کسب و کار ی جدید و یا ثبت مدل فعلی مورد استفاده در کسب و کار است. بوم مدل کسب و کار در واقع یک نمودار تصویری است که بخش‌های مختلفی دارد. هر یک از این بخش‌ها به تشریح گزاره‌های ارزش، زیرساخت،مشتریان و یا امور مالی مربوط به یک شرکت و یا محصول اختصاص دارد. بوم مدل کسب و کار به شرکت‌ها کمک میکند تا بتوانند با ترسیم تعامل میان بخش‌های مختلف کسب‌وکار خود، فعالیت‌های خود را به شکلی هماهنگ به پیش ببرند.
اگر کسی بخواهد از شما بپرسد که کل استارت آپ یا (به طور کلی) کسب و کارتان را در عرض کمتر از 10 دقیقه به من توضیح بده؛ بهترین کاری که می توانید بکنید این است که بروید و بوم مدل کسب و کارتان را بیاورید!
بوم مدل کسب و کار (Business Model Canvas) یک طرح کسب و کار را در قالب ساختاری منظم و جامع ارائه میکند. این بوم دارای ۹ عنصر است که در کنار یکدیگر چشم‌اندازی منسجم از عوامل کلیدی محرک یک کسب و کار را تشکیل می‌دهند.
چرا باید بوم کسب و کار داشته باشیم؟
همان طور که گفتیم، بوم کسب و کار، خیلی سریع و خلاصه و جامع، کسب و کارتان را به نمایش در می‌آورد. داشتن چنین ابزاری، چنین فوایدی هم دارد:
- میتوانید استارت آپ یا کسب و کار خود را به سرمایه‌گذار یا شرکای تجاری احتمالی‌تان به سادگی معرفی کنید.
- وقتی که کلیت کسب و کارتان به طور خلاصه رو به رویتان باشد، راحت‌تر میتوانید طرح کسب و کار (Business Plan) خود را بنویسید.
- میتوانید قبل از این که بخواهید ریالی را هزینه کنید؛ کل کسب و کارتان را از بالا ببینید.
- و…
بوم مدل کسب و کار که در سال 2010 توسط الکساندر آستریوالدر و تیمش پس از چند سال تحقیق برروی هستی شناسی کسب و کار ها معرفی شد، توانست در همان سال اول معرفی در قالب کتاب “خلق مدل کسب و کار” موفقیت چشم گیری را رقم بزند. این موفقیت به این دلیل کسب شد که توانست به صاحبان کسب و کارها در قالب های مختلف کمک کند تا کسب و کار خود را بهتر بشناسند و از منظر های مختلف، جنبه های مختلف آنرا زیر ذره بین بگیرند و به ارتقای کسب و کار خود بیاندیشند.
آستریوالدر و تیمش برای سهولت درک مدل کسب و کار و پیاده سازی آن برای عموم، این مدل را در قالب 9 بلاک و یک طرح کلی ترسیم و ارائه کردند. در ادامه به توضیح کوتاهی از هر یک از این بلاک ها می پردازیم و در مقالات آینده توصیف تفصیلی تری از هر بلاک ارائه خواهیم داد. دقت کنید که پر کردن هر بلاک به ترتیب مطرح شده کمک شایانی در درک کسب و کار خواهد کرد.
1) بخش مشتریان (Customer Segment): بخش های مشتری به توصیف گروه های مختلف انسانی یا سازمانی می پردازد که قصد دارید به آنها محصول یا خدمتی ارائه دهید.
- شما برای چه کسی ارزش ارائه می دهید ؟
- مشتریان اصلی و ارزش آفرین شما چه کسانی هستند ؟
- مشتری چه کسی است؟ به چه چیزی فکر میکند؟ چه چیزی را می‌بینید؟ چه احساسی دارد؟ چه میکند؟
2) ارزش پیشنهادی (Value Proposition): ارزش های کلیدی مجموعه ای از محصولات یا خدمات است که برای یک بخش یا بخش هایی از مشتریان ارزش آفرینی میکند. ارزش های ممکن است کمی باشند مانند کاهش قیمت و یا کمی باشند مثل بهبود طراحی محصول.
- شما چه ارزش هایی به مشتریان ارائه می دهید ؟
- قصد برطرف کردن چه مشکلاتی از مشتریان را دارید ؟
- چه نیازهایی از مشتری را بر طرف می کنید ؟
- چه محموعه خدمات یا محصولاتی را به هر بخش از مشتریان ارائه می دهید ؟
- چه چیزی در خصوص محصول یا خدمت ما برای مشتریان ارزشمند و مجاب‌کننده است؟ چرا مشتریان محصول ما را می‌خرند و استفاده می‌کنند؟
3) کانالها (Channels): کانال ها مجموعه راه هایی است که شما با مشتریان ارتباط برقرار می کنید و ارزش کلیدی خود را به آنها ارائه می دید.
- از کدام کانال هاست که مشتریان شما دوست دارند ارزش شما را خریداری کنند ؟
- الان از چه کانال هایی با مشتریان دسترسی دارید ؟
- کانال ها چگونه با هم هماهنگ می شوند ؟
- کدام کانال بهترین کارآیی را در حال حاضر دارد ؟
- کدام کانال به صرفه تر است ؟
- چگونه با عادات مشتریان هماهنگ می شوید ؟
- چطور این ارزش پیشنهادی تبلیغ، فروخته و تحویل می‌شوند؟ چرا؟ آیا چنین کاری فایده دارد؟
4) ارتباط با مشتریان (Customer Relation): ارتباط با مشتری بیانگر نحوه برخود و دریافت نیاز های هر یک از بخش های مشتری است.
- هر بخش مشتری نیازمند چه نوع ارتباطاتی برای بیان بازخورد و نیازهای خود است ؟
- کدام یک را فراهم کردید ؟
- چه مقدار برای هر بخش هزینه کردید ؟
- تاثیر آن بر سایر بخش های مدل کسب و کار چه بوده است ؟
- چگونه می‌توان با مشتریان تعامل داشت؟
5) جریان درآمدی(Revenue Stream): جریان های درآمدی بیانگر پولی است که کسب و کار از هر بخش از مشتریانش دریافت می کند.
- برای چه ارزش های مشتریان شما واقعا تمایل به پرداخت پول دارند ؟
- برای چه ارزش هایی در حال حاضر پول پرداخت می کنند ؟
- دوست دارند به چه شیوه ای پرداخت کنند ؟
- هر بخش از درآمد چه میزان از درآمد کل را پوشش می دهد ؟
- کسب و کار چطور از ارزش پیشنهادی کسب درآمد میکند؟
6) منابع کلیدی (Key Resources): این بخش بیانگر ابزارها و منابعی است که نیاز است تا کسب و کار شروع به فعالیت کند.
- هر ارزش کلیدی شما نیازمند چه منابعی است ؟
- هر کانال توزیع چه منابعی نیاز دارد ؟
- ارتباط با مشتری چه منابعی نیاز دارد ؟
- هر جریان درآمدی چه منابعی نیاز دارد ؟
- کسب و کار برای رقابت باید چه منابع استراتژیک منحصربه‌فردی در اختیار داشته باشد؟
7) فعالیت های کلیدی (Key Activities): این بخش بیانگر مهم ترین فعالیت هایی است که باید انجام شود تا کسب و کار پیش رود.
- ایجاد هر ارزش کلیدی شما نیازمند چه فعایت هایی است ؟
- هر کانال توزیع چه فعالیت هایی نیاز دارد ؟
- ارتباط با مشتری چه فعالیت هایی نیاز دارد ؟
- هر جریان درآمدی چه فعالیت هایی نیاز دارد ؟
- کسب و کار چه فعالیت‌های استراتژیکی را به شکل منحصربه‌فرد انجام می‌دهد تا محصول یا خدمت خود را به مشتریان ارائه دهد؟
8) شرکای کلیدی (Key Partners ): مجموعه ای از شرکا و تامین کنندگان و توزیع کنندگانی که نیاز هستند تا کسب و کار جریان داشته باشد.
- شرکای کلیدی شما چه کسانی هستند ؟
- تامین کنندگان کلیدی شما چه کسانی هستند ؟
- چه منابعی را از شرکا دریافت می شوند ؟
- شرکا چه فعالیت های کلیدی را انجام می دهند ؟
- شرکت برای تمرکز بیشتر روی فعالیت‌های کلیدی خود چه کارهایی را می‌تواند انجام ندهد؟ (به دیگران واگذار کند)
9)ساختار هزینه (Cost Structure): بیانگر همه هزینه هایی است که پرداخت می شود تا کسب و کار جریان داشته باشد.
- هزینه های معمول کسب و کار شما کدامند ؟
- کدام منابع بیشترین هزینه را دارند ؟
- کدام فعالیت ها بیشترین هزینه را دارند ؟
- محرک‌های اصلی هزینه‌ای کسب و کار چه هستند؟ و چطور به درآمد متصل می‌شوند؟
با پرکردن هر بلاک با توجه به پرسش های مطرح شده و مقالات آینده دید مناسبی نسبت به اوضاع کسب و کار خود پیدا نموده و در تمامی مراحل پیش از راه اندازی، حین کار و هنگام پیشرفت امکان اعمال تغییرات راهبردی در کسب و کار خود را دارید.
این توضیحاتی راجع به بوم مدل کسب و کار بود که بعد از ایده اولین قدم در راه اندازی استارت آپ است. اگر شما هم قصد راه اندازی یک استارت آپ جدید دارید حتما ابتدا بوم مدل کسب و کار آن را تدوین کنید. در این راستا میتوانید از گروه ایده باران هم برای اجرای استارت اپ جدید کمک بگیرید.
بوم مدل کسب و کار برای کسب و کارهای فیزیکی هم میشه؟